بسم الله الرحمن الرحیم

        آیه 152 سوره انعام

وَلاَ تَقْرَبُواْ مَالَ الْیَتِیمِ إِلاَّ بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ حَتَّى یَبْلُغَ أَشُدَّهُ وَأَوْفُواْ الْکَیْلَ وَالْمِیزَانَ بِالْقِسْطِ لاَ نُکَلِّفُ نَفْساً إِلاَّ وُسْعَهَا وَإِذَا قُلْتُمْ فَاعْدِلُواْ وَلَوْ کَانَ ذَا قُرْبَى وَبِعَهْدِ اللّهِ أَوْفُواْ ذَلِکُمْ وَصَّاکُم بِهِ لَعَلَّکُمْ تَذَکَّرُونَ (152)

و به مال یتیم‏، جز به بهترین صورت [و براى اصلاح‏]، نزدیک نشوید، تا به حد رشد خود برسد! و حق پیمانه و وزن را بعدالت ادا کنید! -هیچ کس را، جز بمقدار تواناییش‏، تکلیف نمى‏کنیم‏- و هنگامى که سخنى مى‏گویید، عدالت را رعایت نمایید، حتى اگر در مورد نزدیکان [شما] بوده باشد و به پیمان خدا وفا کنید، این چیزى است که خداوند شما را به آن سفارش مى‏کند، تا متذکّر شوید!  «152» 

   واژگان آیه :

قرب : نزدیکی ، با او خویشاوندی یافت ، نزدیک شد

کیل : پیمانه ، فکر که از آتش زنه پراکنده شود ، ( کیلو متر و کیلو گرم هم از همین واژه است ) ، سنبل میزان و برابری نیز هست

اوفو : وفا به عهد ، پیمان ، وفا کرد ، حق کسی را کامل به او داد

میزان : ترازو ، اندازه ، مقدار ، عدالت ، دادگری

قسط : دادگری ، عدل ، داد ، بخش ، بهره

عهد : وفا ، انجام ، اجرا ، ضمانت کردن ، پناه ، امان ، ذمه ، تعهد ، دوستی ، اندرز ، سفارش ، پیمان ، سوگند ، نخستین باران بهاری ، منزلی که قوم از هر جا رفته به آن باز گردد

وصاکم : توصیه ، با فلانی ، با فلان چیز پیمان بست

ذکر : یاد کردن ، بر زبان راندن ، آوازه ، بر زبان آوردن

تکلف : کاری دشوار بر عهده کسی گذاشتن ، فرمان به کار سخت و پر مشقت ، وظیفه قابل اجرا بعهده

مواردی که در متن‏ آیه به آن اشاره شده است عبارتند از 1- یتیم و رعایت حقوق اجتماعی او 2- معامله و رعایت عدالت در آن با سنبل میزان و عدالت در واژه (کیل ) 3-میزان توانایی افراد در ادای فرایض اجتماعی و شناخت خدا و انتظار نداشتن بیش از تکلیف برای هر کس 4- شهادت و گواهی و میزان خطا توسط نزدیکان انسان 5- وفای بعهد که با دین مداری و در مسیر دین قرار گرفتن با ادای این وظیفه و

باز هم با شناخت ملاکهایی برای سنجش میزان عدالت در جامعه در وادی آیه ای گام می گذاریم که چون خورشیدی تابان فرا روی عدالت قرار دارد اول باید بگویم (( یتیم امانتی است در جامعه )) که باید به بهترین شکل ممکنه از آن مراقبت کرد در واقع ((( رفتار با یتیم روشن کننده میزان عدالت در جامعه است ))) اگر جامعه ای به یتیمان خود این ارزشهای عدالت قوانینی مدون و سر زنده و روشن تدوین نکرده باشد باید اوج ذلت را در آن جامعه دید و تجربه کرد چنین جامعه ای که خالی از ملاکهای ارزشی خود باشد را نمی توان پویا فرض کرد که این نوع رفتار با یتیمان خود نوعی معامله با روزگار است ، و هیچ موجودی مهربانتر از خدا نیست که بتواند در باره یتیم خط مشی تعیین نماید تنها اوست (( این تنهایی او چقدر ملموس است )) که می تواند ارزشهای این ملاک سنجش عدالت را یعنی ( یتیم داری ) را مشخص نماید .

میزان عدالت را در معاملات روزمره با معیار ( کیل ) مشخص نموده که میتوان آن میزان را هم اندازه طول و عرض و هم توزین اجناس بکار برد ، به هر حال مهم در رعایت عدالت اول شناخت معیار های آن است که در محیط های اجتماعی آنرا میتوان این یتیم داری را به کل جامعه تعمیم داد و با عقد قرار داد و نوشتن و مکتوب نمودن این میزان را مشخص نمود .

در شاخص و میزان سوم که در آیه از آن یاد نموده است باید ظرفیت های هر انسانی را در نظر گرفت و با آن شاخص پی به عدالت افراد برد ، برای مثال ظرفیت آدمها در کسب کمال ایمان متفاوت است و این شاخص به خوبی در ظرفیت های انسانها مشخص می گردد و آنها را میتوان بعنوان اسوه و یا مشخصه های شناخت نام برد لذا بر این اساس و درست به میزان عدالت است که خداوند تکلیف را از هر انسانی بنا بر ظرفیت وجودی او خواسته نه بیشتر .

شاخصه دیگر شناخت عدالت طبق آیه شریفه همانا شهادت و شهود است و ( میزان راستی و درستی ) هر انسانی با خود و دیگران و نزدیکان ملاکی است محکم برای بر گزیده شدن منصب عدالت ، اگر برای تمیز و یا تشخیص امری در بین دوستان و فامیل و جامعه به شما مراجعه می شود برای ابراز نظر و دادن رای این ملاک زیبا را خداوند به شما هدیه نموده  ، و در قلب و روان انسانها گذاشته است و خود خداوند تبلیغ کننده شما برای نوع عدالت است ، تنها کار این انسان عادل تشخیص ملکه عدالتی است که روان در همه هستی است ، و به جهت کثرت حضورش در جهان هستی گاه از دیده پنهان مانده و با یک کالبد شکافی عمیق از جامعه می توان به این ملکه دست یافت و سعادت بهره مندی از جهان را به ریبا ترین نحوه آن آزمود .

و در پایان ملاک آخرین این آیه شریفه وفای بعهد است ، خداوند بزرگ با بیان این شاخصه ها در جهان ، و بیان آین ملاکهای شفاف به انسان و انسانیت به نوعی ما را به تعهد وا می دارد که باید با خود خدواند ببندیم و در مسیر عدالت راه بپیماییم و بر این عهد و پیمان استوار بمانیم این امر از سختی خاصی بر خوردار است که اگر مراحل راه را بشناسیم می توانیم عهد شکن با خداوند نباشیم ، در روایات متعدد این امر بیان شده است که (( دین ندارد کسی که عهد و پیمان ندارد )) این جمله به زیبایی سختی راه را به انسان می نمایاند و ما را به پای بندی با پیمان با خداوند آشنا می گرداند .